DOLAR: 34.8 TL
EURO: 36.7 TL

GİRESUN YÖRESİNDE “KAYNAĞA GİTMEK” (4)

6 yıl önce
838 kez görüntülendi

GİRESUN YÖRESİNDE “KAYNAĞA GİTMEK” (4)
Reklam

Kaşgarlı Mahmut’un yazdığı Divan-ı Lügati’t-Türk’te şenlik ve eğlence ile doğrudan ilgili sözcükler ve karşılıkları şunlardır: Badram/bayram: Halkın hep birlikte yaşadığı sevinç ve eğlence hali. Toprak çiçeklerle bezendiği zaman bardam yer: latif toprak denir… Oğuzlar “şenlik, şölen günü”ne bayram der; çünkü bu gün sevinç ve eğlence günüdür. Kestem: Aniden gelen misafirlere verilen ziyafet. Sörçük/sörçek: Akşam toplantısı. Sugdıç: Kışın dostlar arasında sıra ile yapılan şölen. Şanbuy: Davetten sonra yapılan içkili şölen.Tepreşdi: “Kişi kamuğ tepreşdi = bütün halk tepreşti, hareketlendi/kaynaştı”.

Giresun yöresinde “terpeşük, tepreşük” sözcükleri, karışıklık ve iç içe olma durumunu ifade etmek için; “depreşmek, depişmek, depinmek” sözcükleri ise sallanmak, oynamak anlamında kullanılmaktadır. Trabzon yöresinde “gaynaşık” (gaynaşuk, kaynaşık) sözcüğü, “yakın dost, ilişkileri yakın olan”; kaynama sözcüğü ise kum ve kireç karıştırılarak yapılan duvar anlamında kullanılmaktadır. Aydın yöresi ağzında “gayneşmek” sözcüğü kaynaşmayı, karışıklığı ve ortalıkta gereksiz dolaşarak kalabalık yapmayı ifade etmektedir.

Kıpçak Türkçesi Sözlüğü’nde “kaynamak” eyleminin karşılığı “birleşmek” olarak verilmiştir. Giresun yöresinde kırılan kemiğin veya açık yaranın iyileşmesi, “et/kemik kaynadı” şeklinde ifade edilmektedir.

Faruk K. Timurtaş, “kaynaşma” sözcüğünün bazı metinlerde kayşa (heyelan, kayma, kaynaşma) şeklinde kullanıldığını bildirmiştir. “Kaynamak” eylemi ise Argo Sözlüğü’nde “çalınmak, kaybolmak, unutulmak” anlamlarında verilmiştir. Giresun yöresinde kullanılmakta olan “kaynağa gitmek” kavramı, doğrudan doğruya eğlence ile ilişkilidir. Eğlence sürecinde farklı statü ve yaştaki insanların bir araya gelip tanışması, “kaynaşma” olarak kabul edilmiştir. Ayrıca “kaynamak” eylemindeki hareketlilik anlamı da kavramın eğlence ile ilişkisini destekler niteliktedir.

Yörede düğünler, bayramlar, asker uğurlama törenleri ve otçu göçü gibi bazı yerel şenlikler halk arasında “kaynak” olarak adlandırılan; kaynaşılan etkinliklerdir. Yirminci yüzyıl başlarında Giresun’da kutlanan fındık bayramları da unutulmuş geleneksel kaynaklardan biridir. Yörede “kaynak”, geleneksel ancak her yıl farklı günlerde kutlanan şenlikleri ifade etmektedir.

Giresun yöresinde hâlâ Kümbet, Bektaş, Karaovacık, Sisdağı, Kadırga, Kazıkbeli, Kulakkaya gibi yaylalarda yaz aylarının önceden belirlenen günlerinde yöresel müzikler eşliğinde şenlikler düzenlenmektedir. Bu şenliklere katılmayı, yöre yaşlıları “kaynağa gitmek” şeklinde ifade etmektedirler. (Kaynaklar:
Kaşgarlı Mahmut, Divan-ü Lûgati’t-Türk, c. 1, çev. B. Atalay, TDK yay., Ankara 2006, s. 166-552; Necati Demir, Trabzon ve Yöresi Ağızları-III, Gazi Kitabevi, Ankara 2006, s. 100; Recep Toparlı, Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Atatürk Üniversitesi yay., Erzurum 1993, s. 109; Arif A. Uyguç, Aydın Ağzı ve Sözlüğü, Kolalı yay., Aydın 2006, s. 179; Faruk K. Timurtaş, Uydurma Olan ve Olmayan Yeni Kelimeler Sözlüğü, Umur yay., İstanbul 1978, s. 109; Hulki Aktunç, Türkçenin Büyük Argo Sözlüğü, Yapı Kredi yay., İstanbul 1998, s. 171).

Reklam
Bu Konuyu Sosyal Medyada Paylaş

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.

Yorum Yaz

Yukarı Çık