DOLAR: 34.6 TL
EURO: 36.6 TL

GİRESUN YÖRESİNDE “KAYNAĞA GİTMEK” (3)

6 yıl önce
978 kez görüntülendi

GİRESUN YÖRESİNDE “KAYNAĞA GİTMEK” (3)
Reklam

Dinî, millî ve iktisadi bayramlar, belirli günlerde halkın katılımıyla yapılan ortak kutlamalardır. Çocuk ve yetişkinlere yönelik oyunlar ise bireylerin katılımıyla gerçekleşen sistemli ve kurallı eğlencelerdir. Ancak otçu göçü tam anlamıyla şenlik, eğlence ve kaynaktır. Komşu köyler arasında kaynaşmanın sağlandığı, halkın her kesimine hitap eden, yaşam tarzıyla iç içe olan ve ekonomik koşullardan doğmuş şenliklerdir. Yaşanan iktisadi süreç, eğlenceye dönüştürülmüştür ki, bu da halkın yaşam tarzının milli perspektifle yorumlanmasının bir sonucudur.

“Kaynağa gitmek” kavramının daha iyi anlaşılması için öncelikle “kaynak” sözcüğünün Türkçenin çeşitli lehçe ve ağızlarındaki anlamlarına bakmak gerekir. “Kaynak” sözcüğü Türk lehçelerinde genel olarak; suyun çıktığı yeri, bir şeyin kökenini, araştırmalarda başvurulan delil ve materyali, ısı yoluyla yapıştırmayı, “kaynamak” ise sıvının yeterli derecede ısınmasını ifade etmektedir. Sözcük, biçim bakımından incelendiğinde bazı lehçelerde kg değişimi görülmektedir. Bazı Türk lehçelerinde ise “kaynak” sözcüğü yerine “sığanak” (Başkurt), bulak (Kazak), derek (Kazak), manba (Özbek), çığanak (Tatar), gibi sözcükler kullanılmaktadır (Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1991, s. 458-459). Ancak bunlar “kaynağa gitmek” kavramındaki anlamı içermemektedir.

Derleme Sözlüğü’nde “kaynamak” eylemiyle ilgili sözcüklerin, Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde genellikle hareketlilik anlamında kullanıldığı görülmektedir:

Gaynadannıh etmek: Kavgayı kızıştırmak (Gümüşhane-Şiran yör.).

Gaynarca: Göze, kaynak (Gümüşhane-Şiran).

Gaynaruh: Kaynamaya yakın (Gümüşhane-Şiran).

Gaynaşık/Gaynaşuh: 1. Çok yakın dost (Gümüşhane-Şiran). 2. Şımarık (Düzce-Bolu).

Gaynaşmak: 1. Yakın dost olmak (Gümüşhane-Şiran). 2. Kalabalık yaparak ele ayağa dolaşmak (Tutmaç-Sivas).

Kaynak/lı: 1. Eğlence (Bor-Niğde). 2. Eğlendirici, neşeli kimse (Çorum-İskilip, Tokat-Develi). 2. Eğlenceli (Konya).

Kaynama/k: 1. Kum ve kireçten yapılan harç ile örülen sağlam duvar (Trabzon ilçe ve köyleri).2. Yerinde duramamak, oynamak (Tokat). (Derleme Sözlüğü, Cilt: VI-VIII, TDK Yayınları, Ankara 1993, s. 2704).

Türkçenin en eski sözlüğü olan Kaşgarlı Mahmut’un yazdığı Divan-ı Lügati’t-Türk’te “qaynadı/qayındı” sözcüğü “kaynadı” anlamında verilmiştir (Kaşgarlı Mahmut, Divan-ü Lügati’t Türk, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2005, s. 417). [DEVAM EDECEK]

 

Reklam
Bu Konuyu Sosyal Medyada Paylaş

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.

Yorum Yaz

Yukarı Çık